Page 175 - Manas Destanı

iştek: Kırgız-Kazakların Başkurtlara verdiklerin ad. Evliya Çelebi’de “heşdek.”
kanca: Pipo (Çince).

kan içme: En büyük düşmanı öldüren savaşçı düşmanın kanını içerdi. Bu gelenek
Orta Asya’da XIX. asra kadar devam etmiştir. Bazılarının dediği gibi “kan içme”
mecazi (figural) değil, gerçek idi. Kan kardeş olma töreninde de görülmüştür. Bir
Osmanlı Türk metninde “Kan yalaşıp kardeş oldular.” denilmektedir (N. Asım,
Türk Tarihi).
kargamak: Lanetlemek, beddua etmek.
kargış: Beddua. Lanetleme, ilenme.
kaygırsak: Üzülürsek.
kazı: Atın karın yağından yapılan sucuk (bk. yal).

komuz: Kopuz, bütün Türklerce bilinen saz aleti. Son zamanlara kadar Şaman
âyinlerinde kullanılmıştır.
kız oynak: Kırgız-Kazaklarda kızlarla delikanlıların toplanıp oynadıkları geceye
verilen ad.

kök cal: Manas’a ve oğlu ile torununa verilen unvan. “Bozkurt” demektir (Gök
yeleli demek.)
köko tengir: Moğolca “Gök Tanrı” demektir.
kör bayge: Küçük yoğ aşında yapılan at yarışı.

kulku alda kuvalda: “Kul hüvellâhü ehad.” İhlas sûresi, 1. ayet.
kurban töreni: En eski Şamanizm töreninde kurbanlık hayvan, karın yarılmak,
ciğerleri çıkarılmak suretiyle öldürülürdü. Manas destanında da bu âdet görülüyor.
Ak türbeye varalım
Ak boz kısrak yaralım
Han Manas’ın ruhunun
Alkışını alalım.
Altaylı Şamanistlerde kurbanlık hayvanı böyle öldürmek son yıllara kadar devam
etmiştir.
kurgan: Kale.
nogay: Şehzade Nogay’a (ölümü 1299) tabi Türk-Moğol soylarına onun adı ve-
rilmiştir.
ordo: 1. Büyük babanın çadırı. 2. Bir askerî kumar oyunu.
Sarı Arka: Kırgız-Kazakçada eski “Kıpçak bozkırı (Deşt-i Kıpçak)”
sarı bal: Baldan yapılan alkollü içki.
Şart: Manas Destanı’nda şart eski anlamıyla tüccar, tarımcı manası ile kullanılmış-
tır. Bu terim Radloff Manas’ında geçmektedir.

174 • MANAS DESTANI