Page 105 - Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitimi Kuruluşlar ve Tarihçeler

88

ve sair vüzeradan bir nice tabaka yukarıdır ve tesaddur
dahi ederler.,,
3 9 - “Ve sahn Mollaları m akam -ı mevleviyyettedir. Anlar,
cümle Sancak Beylerine tasaddur ederler.»
4 0 — “Dahil Müderris ve Hariç Müderris dahi Makam*ı
Mevleviyyettedir ve Hariç ve Sahan ve Dahil ellişer akça ile
olur. Hâliya bina eylediğim Medaris*i Aliye’ye Sahn deyu
isim konulmuştur. Sahndan beşyüz akça ile Kadılığa vusul
bulur ve Ayasofya Medresesinden dahi kezalik böyle vusul
bulunur.»
41 - “Ve iptida yeni Mülazim yirmi akça Medreseye,
andan yirmi beş, andan otuz, andan otuz beş, andan kırk,
andan kırk beş, andan elli akçaya vasıl olur. Elli akça
Müderris cümle Ağaların üstüne oturur. Sahna vardıktan
sonra beş yüz akça Kadı olur. Andan Kadıasker olur.»
4 2 — “D ar-üs- Saltanatım Kadısı Beğlerbeğilerle beraber­
dir.»
4 3 - “Ve İç İlde yirmi akça Müderris Kadı olsa kırk
beş akça ile olur».
Vakfiyede de Müderrislerden başka Muidlere ve Medrese
hizmetlilerine verilecek akça miktarı ayrıca gösterilmiş
bulunuyor.
Fatihten sonra, olguçu bilimlere karşı gösterilen ilgi bir
süre daha devam edebilmiştir. Ancak dinsizlik iddiasiyle bir
Meclis tarafından yargılanma altına alınan Molla Lûtfi hak­
kında çoğunluklu ve bir Fetva ile verilen ölüm kararını
Padişah ikinci Beyazıdın onamak zorunda kalması, her
yönden acıklı bir olay olarak belirir. Molla Lutfi hakkındaki
bu karar uygulanmıtır da. (1494). On yedinci yüzyıllın
başında da ( 1 6 0 1 ), Müderris Sarı Abd-ür - Rahman, gene
böyle bir sanıklıkla yargılanarak ölüm cezasına uğartılmış
ve öldürülmüştü. Batı dünyasında da bir yıl önce Filosof
Giordano Bruno yakılmıştı (1600).
On beşinci yüzyılla on altınıcı yüzyıl içinde Osmanlı
Devleti alabildiğine genişlemiş ve kuvvetlenmiş, ancak on
altıncı yüzyıllın ikinci yarısında ( 1579 ) duraklamaya
başlamıştı. Bu iki yüzyılda zaman zaman bilimce de gelişme­
ler olmuş, bilim tarihinde iz bırakan kimseler de yetişmişse
de maarif alanındaki bu yürüyüşler; batı dünyasının o yüz­