Page 742 - Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitimi Kuruluşlar ve Tarihçeler

7 1 0

Daha sonra yayımlanan idarei umumiyei vilâyat nizam­
namesinin (1869) «mukaddime»sinde, bundan önceki 1864
nizamnamesi “Vilâyatın teşkilâtı esasiyyesi nizamnamesi» sa­
yılmış ve onda yeralmış bulunan «Umuri hukukiye» den
«Mahakimi nizamiye» için «nizamnamei mahsus vazu tesis
edilmiş olduğundan»- bu yeni nizamnamenin «idarei maha-
kimden bahsetmeyip yalnız memurini icraiye ve mecalisi
idare ve belediyenin ve nevahi idarelerinin vazaifini tayin»
edeceği belirtilmiştir. Artık bu ikinci nizamnamede, «vilâ­
yetin şuabatı idaresini terkip eden heyeti memurini icraiye*
arasında «Maarif müdürleri» de gösterilmektedir. Ancak liva­
dan karyeye kadar vilâyetin İdarî bölümlerinde maarif işle­
riyle görevli bir memurdan bahsolunmamaktadır. Bu nizam­
namede valinin «umuri maarif ve mevaddı nafiada vazaifi»
ile (M. 11), «Maarif müdürlerinin vazaifi» de (M. 25) belirtil­
miştir. Bundan başka «Meclisi umumînin vazaifi» arasında
«Maarif ve terbiyenin intişarı» (M. 62) ve «Maarifi umumiye»de
(M. 73) de vardır, özdeş yıl içinde Maarifi umumiye Nizam­
namesi de yayımlanmış olduğu için bu nizamnameyle İdarei
umumiyei vilâyat nizamnamesi arasında bir paralellik ve
denklik sağlanmak istenildiği de anlaşılmaktadır.

1869 İdarei umumiyei Vilâyat Nizamnamesiyle de bir
«özel saymanlık» kurulmamış olduğundan Meclisi umumî
yine tamamiyle özellik ve mahallilik durumuna girememiştir.
Ancak «Valilerin umuri mâliyede vazaifi»ni gösteren madde­
ler arasında şöyle bir hüküm de bulunması dikkati çeker:
«Umuri idare ve ihtiyacati umumiyei vilâyet için her vilâye­
tin bütçesinde mahsus ve muayyen olan mebalığın haricinde
cüzî ve küllî bir masrafa lüzum göründükte evveli emirde
esbabının beyanıyla bu taraftan istizan olunacak ve mezuni­
yeti resmiye verilmedikçe bir akça sarf olunmıyacaktır*
(M. 10). ö te yandan Meclisi umuminin görevleri arasında
«...ve virgûnun kemiyeti asliyesine halel gelmemek üzere
taksim ve tadilini ve yeniden tekâlif vazını» müzakere
etmek, «her sene tekâlifi seneviyei vilâyetin tevzi defterlerini
ve tadil ve tesviyei emvali mürettebe hakkında liva idare
meclislerinde tanzim olunan mazbataları rüyet» eylemek...
gibi konular bulunmakla beraber (M. 6 2 -6 5 ), bir «özel ve
mahallî vilâyet bütçesi» nden açıkça bahsolunmamaktadır.