Page 41 - Çanakkale Şehitlerinin Kalemleri

babasız kalmanın acısını yaşamadık. Dolayısı ile onları en iyi günümüz şehitlerinin
çocukları anlayacaktır.

Savaşların etkilerini incelerken özellikle değinilmesi gereken bir konu da şehit-
lerin çocuklarıdır. Çünkü 1915 yılında Çanakkale Savaşı sonrasında pek çok şehit
verilmişti ve şehitlerin çocuklarının bir an önce koruma altına alınması gerekiyor-
89
du. Bu amaçla şehit çocuklarının Darüleytam’a kayıt ve kabul olunacağı gazete-
lere ilan verilmiş ve bu kişilerin hemen başvurmaları istenmiştir. Darüleytam, 29
Mart 1915 tarihinde gazetelere verdiği ilanda Gerek Balkan Muharebesinde gerek
var olan muharebeler esnasında pederleri şehit olan veyahut validesi hayatta olmayıp
da pederi askere giden ve ihtiyaç sahibi bulunan kız ve erkek çocuklar darüleyta-
ma alınacaklarından bu gibilerin hemen okula müracaat… etmelerini istemiştir.
90
Böylelikle şehit çocukları sığınabilecekleri ve aynı zamanda en temel insani hak
olan eğitimlerine devam edebilecekleri mekâna kavuşmaya başladılar. Örneğin
Maarif Nezareti 9 Ekim 1915 tarihinde Darüleytam Müdürlüğüne gönderdiği
91
yazıda Pederleri Yüzbaşı Abdülaziz Efendi’nin Seddülbahir harp mıntıkasında bu-
lunması ve validelerinin de vefat etmiş olması hasebiyle meydanda kalmış oldukları
haber verilen on yaşında Şevki ve on iki yaşındaki Lütfü Efendilerin Darüleytama
92
kabullerini… istemiştir.
İlan üzerine, Arıburnu Muharebesi’nde şehit olan Mehmet adındaki bir as-
kerîn 14 yaşındaki oğlu Hüseyin Efendi, eğitim nimetinden mahrum kalmamak
için Maarif Nezaretine durumunu anlattığı bir dilekçe ile başvurmuş ve bunun
üzerine Bakanlık, engelli olan bu şehit çocuğunun Darülaceze’ye kabulü için be-
lediyeye yazı göndermiştir. Verilen cevapta Darülacezeye kayıt ve kabulü yazı ile
bildirilmiş ise de çocuk Darülacezeye kabul olunacak kişilerin taşıması gereken şartla-
ra sahip olmadığından kabulü uygun görülmemiş ve Darüleytam’a başvurulması
93
yanıtı verilmiştir. Belediyeden istediği cevabı alamayan Maarif Nezareti, Dâhiliye
Nezaretine başvurmuş ve adı geçen engelli şehit çocuğunun eğitimden yoksun
kalmaması için Darülaceze’ye kabulünü bir kez daha istemiştir. 3 Kasım 1915
tarihli yazıda Arıburnu Muharebesi’nde şehidan vefat eden Mehmet’in oğlu 14 yaşla-
rında Hüseyin’in felç tıflı (çocuk felci) neticesi olarak sağ tarafı hareketten yoksun ve
boyca ayağı on beş santimetre kısa olması hasebiyle Nezaretimize bağlı okullara kabul
edilemediğinden adı geçenin şehit evladı olmak ve validesi de fakir hâlde bulunması

89 Safiye Kıranlar, Savaş Yıllarında Türkiye’de Sosyal Yardım Faaliyetleri (1914-1923),İ.Ü. Atatürk İlkeleri ve
İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul, 2005, s. 53.
90 BOA MF EYT 1-17
91 Çanakkale savaşlarında güney cephesi olarak adlandırılan bölge.
92 BOA MF MKT 1212-56
93 BOA MF MKT 1212-92/3

40 • ÇANAKKALE’NİN ŞEHİT KALEMLERİ