Page 157 - Dünya Eğitimine Yön Verenler - II

nedeni kalplerini saptıran içsel etmenlerdir. İnsanın doğasının iyiliği kuramı
aslında bilgi ve duygulara dayanır ve sonradan edinilir, doğuştan değildir.
Mensiyus feodal toplumun erdemlerini boş tecrübeler olarak görmüştü. Bun-
dan yola çıkarak “Benimle aynı öze sahip olan bir aziz bile, herkes gibi, lezzet-
li yiyecekleri, tatlı melodileri, güzel renkleri beğenir.” demişti.

Mensiyus, efsanevi hükümdar Shun’ın yaşama ortamının dağlardaki vah-
şi yaşamdan çok farklı olmadığına inanmıştı. Bu hükümdarın bir erdem tim-
sali kabul edilmesi de kendisini geliştirmede ki kararlılığından kaynaklan-
mıştı. Eğer yabani yabani olarak kalmışsa bunun nedeni zararlı bir ortamda
yetişmesi ve kendisini geliştirme yollarını aramamasıydı. Bunun sonucunda
da doğal iyiliği ve güzelliği harcanmıştı. Elverişsiz ortamlarda yaşayanlar,
“Öz saygısı olmayan ve kendisine şüphe ile yaklaşanlar, sözleri saygıdeğer
ve adil olmayan”, doğal iyiliklerinin (shanduan) yok olmasına müsade eden
ve kendisini doğrudan ayıran yolu seçen, ahlak kurallarına karşı gelen ve
feodal yöneticiler tarafından kurulan düzeni bozanlar Mensiyus tarafından
insan dışı, insanlığını kaybetmiş ve hayvanlaşmış olarak nitelendirilmişlerdi.
Bu, Mensiyus’un eğitim kavramının kuramsal temelini oluşturan doğal iyilik
öğretisiydi.

Mensiyus’un Ahlak Eğitimi Kavramı
Kuramsal Temeli

Mensiyus, karakterin her insanda doğuştan geldiğini savunmuştu. Doğa,
cennet (tian) ve insanoğlu bir bütünü oluştururdu. cennetin ahlaki kategorile-
ri insanın tabiatında işlidir, cennetin ahlaki kuralları insan tabiatında yeşerir
ve cennetteki kurallar insan ahlakının köküdür. insan yüreği ve cennetin yü-
reği (tianxin) aslında bağlantılıdır. Zenginlik veya yoksulluk bize cennetten
verilen bir emirle bahşedilir ve bizim kontrolümüzün çok ötesindedir. Bizim
yapmamız gereken, “iyiliği kendi içimizde aramak”, geliştirmeye çalışmak ve
iyiliğe olan eğilimlerimizi ortaya çıkarmaktır. Bizim elimizde olan kısım bun-
dan ibarettir. Mensiyus’un ahlak eğitimine yönelik fikirlerinin öznel idealizm
ile yakından ilişkili olduğu çok açıktır.

Ahlak Eğitiminin İçeriği ve İlkeleri
Kişinin tabii iyiliğini muhafaza etmesi ve iradesini kontrol etmesi. Mensi-
yus’a göre bireyin iyi eğilimlerini geliştirmesinin en iyi yolu maddi isteklere
karşı koyabilmesidir. İstekleri az olanın kaybettikleri doğruluk ve iyilik de az
olacaktı. Bu sebeple Mensiyus, maddi nesnelere gereğinden fazla istek duy-
maya hep karşı çıkmıştı.

568 • DÜNYA EĞİTİMİNE YÖN VERENLER DÜNYA EĞİTİMİNE YÖN VERENLER • 569