Page 425 - Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitimi Kuruluşlar ve Tarihçeler

3 9 3

allimatına yer verilmiştir.Meşrutiyet devrinin Maarif alanında
en önemli eseri olan, fakat bütünüyle kanun hâline getirile­
memiş bulunan bu tasarı üzerinde • öğretim tarihçelerimiz
sona ererken - biraz durmalıyız:
1325 (1909) Maarifi Umumiye kanun tasarısı, üç fasla
ayrılmıştır ve 2 2 0 maddeden bileşiktir. Baş tarafında “Esbabı
mucibe mazbatası,, da vardır. Bu mazbataya başlanılırken
“26 cümadelulâ sene 1286 tarihinde Avrupada olvakıt cari
olan esaslara ve bilhassa Fransanın usuli maarifine tatbikan
bittanzim neşr ve ilân edilmiş olan Maarifi Umumiye Nizam­
namesi,, nin “kırk sene evel* yapılmış olduğuna göre “İhtiya-
cati hazirai memlekete ve o zamandan beri müessesati maa­
rifçe vukubulan terekiyat ve tekemmülâtın ilcaatına ademi
mutabakatı« düşüncesine dayanılmakta ve tasarı ile teklif
olunan hükümlerin esas konuları üzerinde gerekçeler ileriye
sürülmektedir.
Tasarının Birinci faslı üç kısma ayrılmıştır. Birinci kısım­
da Nezaretin İdarei merkeziyesi gösterilmektedir. Bu kısma
Nezaretin görevini saptamakla başlanmıştır. (M. I.). Bu mad­
deye göre, “Maarifi Umumiye Nezareti, Memaliki Osmaniyede
ulumu fünunun neşrü tamimini teşvik ve bilcümle efradı O '
osmaniyenin talimü terbiyelerini temin vazifesiyle mükellef­
tir». öteki maddelerden. Nezaretin “idarei merkeziyesi„nin,
bir Nazır, bir Müsteşar ile, bir Heyeti İlmiye ve bir Heyeti İda­
reden, müfettişi umumi ile müfettişlerden, altı umumum mü­
dürlükten, dört müdürlükten, kalem memurlarıyla müteferrik
bazı memurlardan bileşik olacağı anlaşılmaktadır. Altı Umum
Müdürlükten dördü Tedrisati aliye, tedrisatı taliye, iptidaiye
ve tedrisati hususiye U. Müdürlükleridir. İkisi Muhasebat ve
Tahrirat U. Müdürlükleridir. Müdürlükler de şunlardır: Sicil­
li ahval, İstatistik, Levazım, Evrak. İkinci kısımda Devair
mülhaka« başlığı altında (Osmanlı Müzesi, Matbaai Amire ve
Rasathane)den bahsedilmektedir. Üçüncü kışımın konuları,
Maarif müdürlükleri Maarif komisyonları, bu komisyon
azasının seçilişleri ve toplanma zamanlarıdır. Maarif
Müdürlerine “merci« olarak Maarif Nezareti gösterilmekte
ve bunlara, bir kaç ayrıklıkla memur intihap ve tâyini hak­
kı da verilmek istenmektedir.
İkinci faslın dört kısmı vardır: Birinci kısmın ilk madde­
sinde “Memaliki osmaniyede emri talim ve tedris serbesttir.