Page 644 - Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitimi Kuruluşlar ve Tarihçeler

6 1 2

1875 te Viyanada açılan Milletlerarası Kongrenin verdiği
kararlara uyularak artık Aurupa Rasathaneleriyle resmi
haberleşmelere de başlanmış bulunuyordu.
Rasathanei Amirede hergiin ortalama (vasati) saat üzerine
(Greenwich) belli saatlerde tutanaklanan meteorlar (alâimi
cevviye) yani hava basıncı (tazyiki nesimi), hava ısısı, oranlı
nem {rutubeti nisbiye) maksimum ve minimum ısı, rüzgârın
yönü ve doğrultusu, kar, yağmur, dolu, su olayları, elektrik
olayları, yağmur nicelikleri ve başka olaylar, hattâ deniizin
manzarasiyle ilgili değerler Avrupa merkezlerine bildiril­
mekteydi. Rasathanei Âmire, bundan başka îstanbulda şerî
vakitleri, ezan ve ortalama saatlerini, ay tutulması ve
gün tutulması gibi gök olaylarını doğru olarak hesap­
layıp belirtmek, Tophane ve Dolmabahçede bulunan
kulelerin saatlerini düzeltmek işleriyle de görevli bulunuyor­
du- Her gün sabah saat sekizde İstanbulun hava halleri hak­
kında Paris, Roma, Petersburg, Viyana, Odesa, Atina, Sofya,
Belgrad şehirleri rasathanelerine resmî birer telgraf çekildiği
gibi bu şehirlerden meteorolojik duruma dair değerler almak
suretiyle telgraf haberleşmeleri de yapılmaktaydı.

öteyandan İzmir, Beyrut, Sinop, Selânik, Avlunya, Bursa
ve Trabzondan her gün sabahları Rasathanei Âmireye hava
hallerini gösteren telgraflar çekilmekteydi.
1881 de Yıldız Sarayında bir «Mükemmel Rasathane»
yapılması ve «Mektebi Sultani» de bir küçük Rasathane ku­
rulması kararlaşmış, hattâ hava esintileri hakkında bir de
tebliğ yayımlanmıştır.
Deprem rasatları:

İstanbul ve yakınlarındaki büyük deprem (1894) den
sonra depremlerin kaydi için Padişahın İradesiyle Rasatha­
nei Amirenin Maçkada bir «Tezelzülâti Arzıyye» şubesi de
açılarak içine depremin şiddeti, yönü ve doğrultusu ile süre­
sini gösteren - Avrupadan getirilmiş - âletler konmuştur. Bu
şube açılınca memleketin her tarafında deprem oldukça bü­
tün Maarif Memurlariyle telgraf memurları tarafından doğru
olarak - kontrol ve inceleme işlerine esas olmak üzere - Ra­
sathanei âmireye bildirilmesi de Padişah İradesiyle kararlaş-