Page 183 - Mevlana'nın Eğitim Görüşleri

düşüncelerle uğraşıyoruz demektir; ama diyelim ki dış şekilleri yendik,
onları üreten düşünceleri yenmeyince savaş devam eder. Bu bakımdan
tasavvufta, dış evrenle savaş "küçük savaş", insanın kendi içindeki kötü
1
düşüncelerle savaşı da "büyük savaş" olarak nitelenir .

Bu savaş insanın olgunlaşması, pişmesi, kendinden kaynaklanan
kötülükleri yenmesi, "kendinden kurtulması" savaşıdır. Đnsan bu savaşı
kazanınca Tanrı’nın ışığına karışır, onun gibi âletsiz iş görmeye, sözsüz
2
konuşmaya ve ders vermeye başlar . Sözsüz sesler, gönül dağlarında
yankılanır, güçlenir, çoğalır; o sesler gönüle damga vurur. Ama bu
düzeye ulaşmayınca gönül dağında yankılanan seslerin kaynağından
sesler kesildi mi, o dağın herhangi bir toprak ve taştan farkı kalmaz.

Gönüldeki düşünceler oluktan akan suya benzer; bu akışın sürekli
olması için devamlı yağmur yağması gerektiği gibi, gönüldeki
3
düşüncenin de devamlı olabilmesi için Tanrı'dan gelmesi gereklidir .

Tanrı düşüncesinin nesnelere ve olaylara hâkimiyeti o kadar
akıcıdır ki, insan düşüncesi sadece hayret ve şaşkınlık içinde kalır. Çünkü
hiç ummadığı yerde, hiç ummadığı kaynaklardan öyle olaylarla karşılaşır
ki, kendi ümit ve düşüncelerinin hiç bir işe yaramadığını, ne kadar âciz
4
kaldığını görür .

Mevlâna bazı noktalarda, insanın Allah'tan başka bir şey
düşünmemesi gerektiğini, çünkü ondan başka her şeyin bir hiç olduğunu
5
savunur .

Mevlâna'ya göre, gönül için her iki dünya da sadece birer
penceredir. Beden yeryüzünde olmasına rağmen, gönül evrenler içinde
dolaşmaktadır. Peygamberimiz, "Ben düşüncelerden yüceyim, çünkü
düşüncelerden geçtim, onların dışına ulaştım, düşünceye buyruk
yürütüyorum. Benim nazarımda düşünce bir yapıdır, ben onun
mimarıyım. Ben, yücelerden uçan bir kuşum, düşünce ise bir sineğe
6
benziyor", demektedir .

Mevlâna bir gazelinde,

“Düşünceyi yaratandan başka hiç bir düşünceye
kapılma; ekmek, yemek kaygısı, düşüncesi mi
daha iyidir, sevgilinin kaygısı, düşüncesi mi?

Allah'ın yeri bu kadar genişken ne diye şu
hapishaneye yamanıp kaldın? Düşünce

1
Fîhi Mâfih.s.90-91
2
Mesnevi. 2/1320-1345
3
Mesnevi. 5/2491-2495
4
Mesnevi. 6/4195-4235
Mevlâna'nın Rubaileri. s.276(1334)
5
Mesnevi. 1/1736-1739
6
Mesnevi. 2/3657-3669