Page 120 - Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitimi Kuruluşlar ve Tarihçeler

1 0 3

ödevleri arasında bulunduğu için bu kanun baştan başa
bütün hükümleriyle maarif teşkilâtında çalışanları pek ya­
kından ilgilendirir. Ancak burada bahsimiz, «Anayasada
doğrudan doğruya veya dolayısiyle Maarif işlerine temel
olan hükümleri göstermek» le sınırlanmış olduğundan yalnız
onlar üzerinde duracağız:

a) «Anayasa»da Maarifi doğrudan doğruya ilgilendiren hükümler:
"Anayasamızda maarifi doğrudan doğruya ilgilendiren
hükümler şunlardır:
Madde: 8 0 — Hükümetin gözetimi ve denetlemesi altın­
da ve kanun çerçevesinde her türlü öğretim serbesttir.,,
«Madde: 87 — Kadın, erkek bütün Türkler ilk öğretim­
den geçmek ödevindedirler. İlk öğretim devlet okullarında
parasızdır.»
îlke yönünden öğretimin serbesliğini kabul eden sekse­
ninci madde, «kanun çerçevesinde» kaydiyle serbest öğre­
timin kanunla sınırlanacağını da göstermektedir. Bundan
başka hükümetin gözetim ve denetlemesi altında» kaydı da
serbest öğretimi gözetim ve denetlemesi altında tutmayı,
hükümete bir ödev olarak yüklemektedir.
Bu madde, bizde, öğretimin devlet tekelinde olmadığını
da anlatmış oluyor. Bunun için Türk vatandaşları, her türlü
serbest öğretimde bulunabilir ve özel okullar açabilirler.
Ancak bunun şartlarını, sınırlarını, hükümetin gözetim ve
denetleme hakkını nasıl kullanacağını, kanunla belirlemek
gerektir. Çünkü, “Her Türk, hür doğar, hür yaşar. Hürriyet
başkasına zarar vermiyecek her şeyi yapabilmektir. Tabiî
haklardan olan hürriyetin herkes için sınırı, başkalarının
hürriyeti sınırıdır. Bu sınırı ancak kanun çizer.» (Anayasa.
Madde: 68).
öğretimde serbestlik demek; aile başlarının çocuklarını
öğretim ödevinden isterlerse alıkoyabilmeleri demek değildir.
Bundan maksat, her vatandaşın kanun çerçevesinde öğretim
vermekte eşit hakka sahip olması, öğretimin birtakım ayrı­
calıklı bireylerin veya kurumların, hattâ Devletin elinde
kalmasiyle sonuçlanan bir tekele bağlı tutülmamasıdır.
Devletin serbest öğretim üzerindeki gözetim ve denetlemesi
öze olarak, bir yandan «küçük» lerin de hakkını koruyabil­