Page 416 - Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitimi Kuruluşlar ve Tarihçeler

3 8 6

25 ten ziyade iptidai Darülmuallimin kurulduğunu deyim-
lemiştir. Nazırın bu sayılara “karip» “kadar» “ziyade» gibi
müphem kayıtlar koymuş olmasının üzerinde durulmasa bile
verilen rakamların, hele o devirdeki sınırlarımıza göre ihti­
yaçtan ne kadar uzak olduğu apaçık görünmektedir. Zühtü
Paşanın gösterdiği Darülmuallimin sayısıyla Salnamedeki
sayı da biribirine uymamaktadır.
İstanbul Darülmuallimini üzerinde zaman zaman giri­
şilen düzenleme hareketleri arasında “esaslı bir surette
İslahı» ve “leyliye tahvili» ne teşebbüs oluması da kayde değer
(1886). Ancak. M. U. Nizamnamesinde ortaya konan “bütün
dereceleri bir araya toplanmış dört şubeli ve sistemli Büyük
Darülmuallimin» fikri bir türlü gerçekleştirilememiştir. Bu
başarısızlık Büyük Darülmuallimin şubelerinin paralel bu­
lunduğu ilk ve orta öğretim okullarının ayni Nizamname
hükümlerine göre geliştirilmemesile de ilgili olsa gerektir,
îşte bu aksaklık yüzünden nihayet, “Maarif Nizamnamesinin
Darülmuallimine ait olan ikinci faslı mündericatınca bittec*
ribe lüzumu tadili sabit olan bazı mevaddin tebdili hakkında
kaleme alınan lâyihai nizamiye bilistizan neşredilmiştir»
(1891). Yapılan tecrübe nedir, tadil lüzumu nasıl sabit olmuş?
bunlar ayrıca incelemiye değer.

Maarif Umumiye Nizamnamesi hükmüne göre İstanbulda
bir Büyük Darülmuallimin kurulacak yerde bu hüküm­
lere uymaz şekilde, ayrı kuruluşlar halinde üç öğretmen
o k u l u a ç ı l m ı ş bulunuyordu. Bunlardan biri iptidailere, İkincisi
Rüşdiyelere, üçüncüsü de idadilere öğretmen yetiştiriyordu.
İşte Nizamnamede yapılan 1891 değişiklikleri bu olutu, bir
unvan farkıyla saptamaktan ibarettir. Esasen o üç darülmu­
allimin, (1877) den (1880) tarihine kadar (Darülmuallimini
Aliye) unvanı altında işlemişti, 18 8 0 de İdadi şubesi kaldırıl­
mıştı. Uç Darülmuallimine (Darülmuallimini Aliye) adının
verilmiş olması, belki de bunları, N. U. Nizamnamesinindeki
“Büyük Darülmuallimin» kavramına hiç olmazsa şekil yö­
nünden benzetmek isteğile ilgilidir. 1891 değişiklikleriyle
bu olutlar hükümlere bağlanarak iptidaiye, rüştiye ve âliye
şübelerini kapsıyan bir “Darülmuallimini Aliye» kurulmuş
oluyordu. Böylece 1 8 8 0 denberi kapalı kalmış bulunan İdadi
kısmı tekrar açılmış ve “Aliye» kaydi de ona göre eklenmişti.