Page 130 - Öğretmen Ansiklopedisi ve Pedagoji Sözlüğü I

— 115 —
8oji esaslarına dayanan yeni bir İki durum arasında tezat varsa, bun­
yol açmış, değerli bir profesördür. ların uyandıruikları duygular kuv­
O» Cumhuriyet devrinde Devlet Mat- vetli olur. Birdenbire zenginin fa­
baasile Gazi E. Enstitüsü Müuürlük« kir, yoksulun zengin olması gibi.
lerinde de bulunmuştur. Başlıca e- 2. Elem ve felaket, saadet ve lezzet­
serleri şunlardır: Türkiye coğrafyan, ten üaha şiddetle duyulur. Yoksulun
Büyük Devletler coğrafyası, Coğ- zenginliği, hastanın sağlığı isteyişi
f'ifya Kıraatleri, Coğrafyaya hazır* gibi. 3. Her hangi bir şeyde orta ka-
Bk, Atlaslar ve coğrafya defterleri... rarhk (itidaf) hazzı ve itidalsizlik
Cnun, bunlardan başka çocukların elemi doğurur. 4. Bir defa yaşan­
ve gençlerin genel bilgilerini artır- mış olan duygusal haller, duygu kay­
maya yarayan telif veya tercüme bolduktan sonra büsbütün silinip gik»
bir çok eserleri vardır. Bib: 362. mezler. 5. Uyarımın uzayıp devam
etmesi veya aynı cinsten olan bir
d u y g u —- Hoş veya kötü bir te­
sir altında kalma, bir tesir alma yc- duygunun uzun müddet sürmesi, o-
nun kuvvetini azaltır ve hattâ aksi
Bsı; dışardan ruhumuza etki yapan bir duygu uyandırabilir. 6. Duygu­
veya içimizde geçen olayların bize ların çağrışım ve intikal kabiliyeti
hoş gelip gelmemesi hali; tensel ve
vardır. Kendisini sevdiğimiz bir kişi­
tinsel yaşayışloıöan her birinin in-
nin dostlarını ve arkadaşlarını da
ruhunda yaptığı akisler, uyan - sevmemiz gibi. —■ Duygular kaynak­
dildiği tesirler. Her duygu .olayında
larına ve içyapılarına göre bazı
mutlaka hoşa giden veya gitmeyen gruplara ayrılırlar: 1. Vücudun or-
haz ve elem denilen bir hal vardır. ganhuından ve duyulardan gckn
Bu hal duygu olaylarını zihin olay­ duygular : Midenin vazifesini iyi
larından ayıran ilk belirtidir. Duy-
yapmadığı zaman duyulan sıkıntı,
8U olaylarında bahis konusu edilen
temiz hava alınınca duyulan ferah -
haz ve elemler manevî ve ruhsal o-
İlk gibi. 2. Benlik duyguları : İzzeti
lan hazlar ve elemlerdir. Duygunun
nefis, şeref ve haysiyet duygusu, gu­
ikinci önemli vasfı daha çok öznel rur ve tevazu gibi. 3. Sosyal duygu -
olması, yiini şahsa göre değişmesi­ lar (Senlik duyguları) : Egoizim ve
dir. Me.sclil aynı surette gördüğü hal- özgecilik (altruismc), sempati ve an-
du onu .sevmek ve beğenmek mese- tipati, do.stluk gibi. 4. Ülkü İle ilgi­
'^’‘i Şahıslara göre değişir. Duygu- li yüksek duygular : Aklî mantıkî
hu şah.sa ve zamana göre değiştik­ duygular (hakikat, hayır), estetik
leri için bunları bir takım kanun- duygular (güzellik) gibi. 5. Heyecan­
‘*ru bağlamak mümkün değildir. lar ; Fazla sevinç, fazla keder, kor­
Idylc olmakla beraber duyguların ku, öfke ve utangaçlık duyguları gi­
'•^1 özellikleri saptanabilmektedir.. bi. — Çocuğun iyi duygularını ge­
Onlar şu şekilde özetlenebilir: 1. liştirmek, ona zarar verecek duygu­