Page 190 - Mevlana'nın Eğitim Görüşleri

sayılar, şekiller, kabuklar doldurursak ve gönül aynası da paslı ise,
düşünce, aynanın sonsuzlukları içinde saçmalar gider. Böyle bir durumda
gönüldeki düşünceleri temizlemek, maddelerin şekil ve kabuklarını dışarı
atmak, gönlü temizleyip cilalamak gereklidir. Ancak bundan sonra gönül
her şeyin özü, anlamı ve amacı ile ilgilenebilecek, Allah'ın "gerçeklik
1
durağı”nda oturacaktır .

Mevlâna için, “gerçeğe ulaşma” ancak sevgi ve aşkla olur. Ama
aşka da düşünce engel olmaktadır. Bu açıdan gazellerinin çoğunda,
Mevlâna, madde dünyası ile ilgili düşüncelere karşı çıkmıştır. Ona göre
bu yolda kaygıya ve düşünceye dalmak, her kökü yakıp yandıran gaz
yağına dalmaktır. Düşünce ve kaygı, üstüne düşülmesi haram olan
2
tuzaklara benzer . Ona göre düşünce adama ayıklık vermektedir, bu
nedenle düşünceden bezmiş, onun yüzünden perişan olmuş ve eline fırsat
3
geçtiğinde de düşünceyi aşmıştır . Kendi aşk anlayışına çağırdığı
insanlara da şöyle çağrıda bulunmaktadır:

"Bir an olsun düşüncelerden vazgeçsen ne olur?
Balık gibi bizim denizimize dalsan, orada
dalgalar yutsan ne çıkar?

Düşüncelerinden uyur, onlardan vazgeçersen,
Ashab-ı Kehf'den sayılırsın.

Düşüncelerden mukaddes, münezzeh bir nûr
kesilirsin, Ne olur bu hale gelsen?
…
Sanki bir gizli incisin amma şu samanlıkta toprak
rengini almışsın. A güzel yüzlü, ne olur yüzündeki
tozu-toprağı bir yıkasan da arınsan.

Padişah oğlusun sen, Cebrail'in bile secde ettiği
varlıksın sen. Ne çıkar a yoksul, babanın yurdunu
bir arasan?
…
Tümden ayrılmış bir parçasın, bedenden ayrılmış
bir elsin ancak; bari bundan böyle bizden
ayrılmasan ne olur?

O vakit başsız kalırsın, malın-mülkün gider,
hırstan, kibirden ayrılırsın, işte o zaman ululuk
evreninde baş gösterir, görünürsün, ne olur
bunu-yapsan?

Tanrı zikrinden bir şerbet iç de düşünceden
kurtul.

1
Mesnevi. 1/3500-3512
Kur'ân-ı Kerim. 54/55.
2
Dîvan-ı Kebîr. cilt 3. s.36(229-232)
3
Dîvan-ı Kebîr, cilt 1. s.95(878).Dîvan (2). s.340(4382), 586(7780), 618(8214-8215)