Page 251 - Mevlana'nın Eğitim Görüşleri

gücü de Tanıdandır. Akıl, bir fen sahibinden bilgi almasa, bir ustadan
1
san'at öğrenmese kendi kendine bu bilgi ve hünerleri çıkartabilir miydi?

Ustaların birçok hüneri, birçok oyunu vardır; ustasından öğrendiği
bazı hünerlerle hemen bir şeyler yapmak isteyenler hüsrana uğrar. Bu
nedenle her hüner ve bilginin daha üstü, daha yükseği olduğu
unutulmamalıdır. Đnsan, hünerlerine kapılıp sınanmalara düşmemelidir;
2
böyle yapanlar Tanrı'nın kahir gücü ile cezalandırılır . Hüneri olgunlukla
birleştirmek gerekir, hüner sahibi en baştan kendi gücünü ve
güçsüzlüğünü bilmelidir. Yüzme bilmeyen bir adam denize atlarsa
boğulur, ama "yüzme biliyorum” diye, Ken'an gibi Tanrı emirlerine karşı
çıkmak da hüner sahibine bir şey kazandırmaz.

“Olgun kişide olan bilgisizlik bile hüner
kesilir, fakat olgun olmayan kişide bilgi bile
3
bilgisizlik olur gider."

Bu dünyada asıl olan olgunluktur; Tanrı'nın san’atta ve bilgide
ustaya, örneğe ihtiyacı olmadan devamlı yarattığı halde, insanların hem
bilgi oluştururken hem san'at geliştirirken, bunları öğretirken mutlaka
örneğe, uyarıcıya, duyumları meydana getirecek şekil ve olaylara muhtaç
olması gibi.

Đnsan gene bilmelidir ki, varlıklar da, insanlar da bilgi ve hünerde
O'na doğru kademe kademe sıralanırlar. Bu sıralamada her insan
mütevazi olarak kendi yerini bilmelidir. Tanrı kâtına veya Tanrı bilgisine
bizden daha yakın, öyle ermiş kişiler vardır ki, insanlara bazı şeyleri hem
hatırlatmaya hem unutturmaya güçleri yeter. Bunlar unutturma yolu ile
4
görüş kapısını kapadılar mı, artık hünerin de olsa bir işe yaramaz . Yüce
Tanrı da çoğu kez insanların yapmasını istemediği şeyi onlara unutturur.
Bazen de insan gaflete düşer ve kendisi unutur. Bilgiyi, hem de Tanrı
katından verilen değerli bilgileri unutma, insanda şaşkınlık, gevşeklik ve
5
yanılma doğurur. "Unutup işlediklerimizden dolayı suçlu sayma bizi."

Dünyada bütün varlıklar belli bir iş için yaratıldığı gibi, insanların
her biri de belli bir amaç için yaratılmış ve onun bilgisi onun gönlüne
verilmiştir. Kişinin gönlü hangi işe akıyorsa onun bilgisini ve hünerini
6
öğrenir . Ama yüce Tanrı istemezse, “en sağlam bilgiler bile yolunu
7
şaşırır, en güçlü hüner ve marifetler bile kırılır gider."

Hüner gibi, bilgiye yakın olan bir başka biliş alanı ise "görüş”tür.
Çeşitli hünerlerde olgunlaşmış bir Buhârâlı, bilgiyi bir kenara bırakmış,
görüş derdine düşmüştü. Çünkü görüş bilgiden üstündü ve bu yüzden

1
Mesnevi. 4/1295-1300.
2
Mesnevi. 6/2507-2511.
3
Mesnevi. 1/1621.
4
Mesnevi. 1/1684-1685.
5
Kur'ân-ı Kerim. 2/286
6
Mesnevi. 3/1619-1620.
7
Dîvan-ı Kebîr, cilt 4. 8.139(1244).