Page 138 - Türkiye'de Eğitim Bilimleri Tarihi Üzerinde Bir Araştırma

10 TÜRKİYE’DE EĞİTİM BİLİMLERİ TARİHİ

PRENS SABAHATTİN VE “İŞLEVSEL EĞİTİM ” GÖRÜŞÜ
Prens Sabahattin I879’da İstanbul’da doğdu. Annesi Sultan Adül-
mecit’in kızı Seniha Hanım, babası eski adliye Nazırlarından Mahmut
Celâlettin Paşa’dır. Saraya mensubiyeti dolayısıyla, “Prens” diye anılır. Za­
manında iyi bir eğitim görmüştür. 1907’de Avrupa’da Jön Türkler’le birlikte
çalıştı. 20. yüzyılın ilk Türk .sosyologlarmdandır. 1908’de yurda döndü ve
Balkan Harbinden sonra “Türkiye Nasıl Kurtulabilir?” adlı bir kitap yazdı.
Sosyolojide Le Play’m kurduğu “Sosyal Bilim” okulunun Osmanh top-
lumundaki temsilcisi sayılıyordu. Toplumculuğa karşı bireyciliği sa­
vunmuştur. Ona göre, bütüncül yapılı bir toplum, kişileri, üretimden çok, tü­
ketime yönelttiğinden, sosyal yeteneğin ve kişiliğin gelişmesini engeller.
Kitabının “Okullarımızın Toplumsal Oluşumla İlişkileri” bö­
lümünde şu düşünceleri ileri sürer:
“Gerek köylü ve gerek kentli ailelerimiz, çocuklarını, bağımsız bir ya­
şama hazırlamıyor. Onlara, çalışma, kişisel girişime dayanarak yaşamak
ve yükselebilmek gücü vermiyor. Bunun tersine olarak, yaşamın zor­
luklarını çözmek için, daima bir dayanak arama eğitimi gösteriyor.”(^')
“Türkiye’nin toplumsal geleceği, memur adayı olan aydınların ço­
ğalmasıyla değil, üretim çalışmalarını, girişkenlikleriyle ileriye gö­
türecek, toplumsal çevremizi değişikliğe uğratacak etkenlerin ye­
tişmesine bağlı... Toplumsal yükselmemizi, yalnız başına maarif,
yararsız bir eğitim ile el ele veren kuramsal bir öğretim, hiçbir zaman
sağlayamaz. Öğretim, geleceğin ihtiyaçlarına cevap verebilmek için, ki­
J.
şiliğin gelişmesini .sağlayacak bir ‘etkin’ eğitimin yardımcısı olmalıdır...
Okulların yönetiminde de amaç, kendilerini yaşatacak araçları ve da­
yanakları, hükümet dışında bulabilmeleri olmalıdır. Okullar, devlet ör­
gütünün bir birimi olmak yerine, ailelerin günlük çalışmalarının yar­
dımcıları halini almalıdır.”(’^).
“Bu iki e.sası komyabilmek için, yeni okulların özel hayata bağlı olarak
gelişmesini ve hem de günlük hayatın ihtiyaçlarına uyulmasını sağlamaya
doğm gitmek için, genel okulların kumluş ve yöntemlerini yukarıda dü­
zenleme şartları ve kumluşu gösterilen yerel yönetime bırakmak ve bu su­
retle, Devlet memurlarıyla özel hayat erkânının, yani aile reisleri ve iş .sa­
hiplerinin çalışmaları arasında bir uyum oluşturmak gereklidir.”(")

(31) P rens .Sabahaiiin, Pürkiye Nasıl Kurtulahilir. İstanbul, 1930. s. 37-38.
(32) A.R.e. 36-57.
(33) A .R .e., s. 57.